Phân biệt bu lông inox và bu lông thép mạ: tuổi thọ, chi phí và rủi ro kỹ thuật

🧭 Giới thiệu

Trong thi công kết cấu thép, nhà xưởng, PCCC, HVAC, solar, biển bảng…, câu hỏi hay gặp nhất là:

“Dùng bu lông inox hay bu lông thép mạ cho công trình này?”

• Bu lông thép mạ: giá rẻ, dễ mua, quen với thợ.

• Bu lông inox: chống rỉ tốt, bền lâu, đẹp hơn, nhưng giá cao hơn.

Nếu chỉ nhìn “giá/lô hàng” thì thép mạ luôn rẻ hơn. Nhưng nếu nhìn cả vòng đời công trình, cộng thêm chi phí bảo trì, thay thế, dừng hệ thống…, thì kết quả thường ngược lại.

Bài này giúp bạn:

• Hiểu rõ khác biệt cơ bản giữa bu lông inox và bu lông thép mạ.

• So sánh về tuổi thọ, chi phí, rủi ro kỹ thuật.

• Xác định nên dùng loại nào cho từng môi trường và hạng mục.

1. Bu lông inox là gì? Bu lông thép mạ là gì?

1.1. Bu lông inox

Bu lông inox được chế tạo từ thép không gỉ:

• Thông dụng nhất: inox 304, inox 316, 316L.

• Bề mặt không phủ mạ kẽm như thép thường, mà chống rỉ từ trong lõi vật liệu.

Đặc điểm:

• Chống rỉ tốt trong môi trường ẩm, ngoài trời, tầng hầm, đặc biệt inox 316 dùng tốt ở ven biển, môi trường có muối, nước mặn, hóa chất nhẹ.

• Thẩm mỹ cao, màu inox sáng, không loang rỉ ra xung quanh.

1.2. Bu lông thép mạ (kẽm)

Bu lông thép mạ là bu lông thép carbon được phủ một lớp kẽm bảo vệ:

• Mạ điện phân (mạ điện): lớp mạ mỏng, dùng trong nhà, ít ẩm.

• Mạ kẽm nhúng nóng (hot dip): lớp mạ dày hơn, bền hơn ngoài trời.

Cơ chế:

• Lớp kẽm bị ăn mòn trước, bảo vệ phần thép bên dưới.

• Khi lớp kẽm bị mòn đi (do thời gian, môi trường), thép bắt đầu rỉ đỏ, yếu lực.

>>>Tham khảo thêm các sản phảm inox:

Bu lông Inox Việt Hàn

Thanh ren – Ty ren Inox Việt Hàn

Xích inox các loại Việt Hàn

Long đen inox Việt Hàn

Êcu – Đai ốc inox

2. Cấu tạo và cơ chế chống rỉ: inox vs thép mạ

2.1. Bu lông thép mạ: “chống rỉ bằng áo khoác”

• Lõi bên trong là thép carbon – bản chất dễ rỉ khi tiếp xúc nước, ẩm, không khí.

• Lớp mạ kẽm bên ngoài giống như áo khoác bảo vệ:

  • Khi mới, chống rỉ ổn.

  • Nhưng qua thời gian:

    • Bị cào xước khi lắp đặt,

    • Bị ăn mòn dần do mưa, hơi ẩm, hóa chất,
      → Lộ thép carbon, bắt đầu rỉ.

2.2. Bu lông inox: “chống rỉ từ gốc”

• Vật liệu là hợp kim có chứa Cr, Ni (và Mo với inox 316).

• Bề mặt tự tạo lớp màng thụ động bảo vệ, nếu bị trầy xước sẽ tái sinh lớp màng này.

• Không dựa vào “lớp mạ ngoài”, nên không có chuyện mạ bong → rỉ đỏ loang lổ như thép mạ.

Hệ quả:

• Inox có tuổi thọ chống rỉ vượt trội so với thép mạ trong cùng điều kiện.

• Đặc biệt trong môi trường ẩm, ven biển, nước mặn, hóa chất nhẹ, sự chênh lệch càng rõ.

3. So sánh bu lông inox và bu lông thép mạ theo từng tiêu chí

3.1. Bảng so sánh nhanh

4. Ứng dụng: nên dùng loại nào cho từng môi trường?

4.1. Trong nhà, khu khô, ít ẩm

Ví dụ:

• Kết cấu bên trong xưởng khô, văn phòng, nhà kho khô.

• Máy móc trong môi trường ít hơi nước/ hóa chất.

Có thể:

• Dùng bu lông thép mạ kẽm nhúng nóng / mạ điện để tối ưu chi phí.

• Với hạng mục cần thẩm mỹ cao (nội thất inox, thiết bị inox) → vẫn ưu tiên inox.

4.2. Ngoài trời nội đô, không gần biển

Ví dụ:

• Mái tôn, giàn mái, biển bảng ngoài trời trong thành phố.

• Hệ treo ống, máng cáp, PCCC ngoài trời nhưng không ven biển.

Lựa chọn:

• Thép mạ nhúng nóng vẫn dùng được, nhưng:

  • Sau vài năm dễ rỉ, ố bề mặt, loang rỉ xuống tường, tôn.

• Bu lông inox 304:

  • Chi phí cao hơn nhưng giảm hẳn chi phí bảo trì, thay thế,

  • Giữ thẩm mỹ cho mặt tiền, mái, khung lộ thiên.

4.3. Tầng hầm, khu ẩm, khu kỹ thuật

• Tầng hầm gửi xe, trần kỹ thuật, khu nhiều ẩm, hay đọng nước.

• Hệ treo ống nước, PCCC, HVAC trong không gian kín, ẩm.

Lựa chọn khuyến nghị:

• Bu lông inox 304:

  • Giữ mối ghép sạch, không rỉ chảy xuống ống, tường.

  • Hạn chế phải thay bu lông trong không gian chật hẹp, khó thi công.

4.4. Ven biển, đảo, khu nước mặn, hóa chất nhẹ

Ví dụ:

• Resort ven biển, cầu cảng, bến tàu, nhà máy xử lý nước.

• Khu vực có hơi muối, nước mặn bắn lên, hoặc hơi hóa chất.

Lựa chọn:

• Bu lông thép mạ gần như “thua cuộc”:

  • Rất nhanh rỉ, bong mạ, ăn mòn lõi thép.

• Bu lông inox 316 là lựa chọn đúng kỹ thuật:

  • Chống ăn mòn cục bộ tốt,

  • Bền trong môi trường có muối, hơi muối, nước biển.

5. Chi phí: rẻ lúc mua hay rẻ cả vòng đời?

5.1. Chi phí ban đầu

• Với cùng size, thép mạ thường rẻ hơn inox.

• Trong một dự án, phần chênh lệch này có thể nhìn thấy rõ ngay trên bảng dự toán.

5.2. Chi phí vòng đời

Nhưng nếu tính:

• Chi phí tháo bu lông rỉ, thay mới,

• Chi phí dừng hệ thống, dừng sản xuất, dừng vận hành,

• Chi phí hư hại thứ cấp (rỉ làm bẩn mặt tiền, tôn, ố tường, nước rỉ trong hệ PCCC, HVAC…),

thì:

• Rất nhiều trường hợp bu lông inox “rẻ hơn” nếu nhìn 5–10 năm,

• Đặc biệt ở công trình ven biển, PCCC, HVAC, tầng hầm, trần kỹ thuật.

6. Rủi ro kỹ thuật khi dùng bu lông thép mạ không đúng chỗ

1. Mối ghép giảm tiết diện chịu lực do rỉ:

   • Rỉ là quá trình ăn mòn kim loại, làm tiết diện bu lông bị mòn,

   • Đến giai đoạn đủ lớn, khả năng chịu lực giảm đáng kể.

2. Đứt bu lông bất ngờ tại vị trí khuất:

   • Bu lông nằm trong trần, trong hộp, trong hệ treo ống → khó kiểm tra trực quan.

   • Khi rỉ đủ mức, có thể đứt bất ngờ dưới tải hoặc khi rung lắc.

3. Khó tháo, khó bảo trì:

   • Đai ốc bị rỉ, dính chặt vào ren,

   • Phải cắt, mài, gây hỏng sơn, hỏng lớp bảo vệ, rất tốn công.

4. Ảnh hưởng thẩm mỹ và vệ sinh:

   • Vệt rỉ chảy xuống tường, tôn, ống → xấu và khó vệ sinh,

   • Trong hệ PCCC/HVAC, rỉ có thể lẫn vào nước, gây bẩn nước thải, ảnh hưởng hình ảnh công trình.

7. Khi nào nên “nâng cấp” từ thép mạ lên inox?

Bạn nên cân nhắc dùng bu lông inox thay cho thép mạ nếu:

• Công trình ngoài trời nhưng khó bảo trì (cao, khu vực nguy hiểm, phải dùng giàn giáo).

• Khu tầng hầm, trần kỹ thuật, khu ẩm, nơi tháo – thay rất vất vả.

• Công trình ven biển, gần sông hồ lớn, khu có hơi muối, nước mặn.

• Hệ PCCC, HVAC, nước sạch, xử lý nước; các hệ thống đòi hỏi vận hành tin cậy, liên tục.

• Chủ đầu tư yêu cầu thẩm mỹ cao, mặt tiền sạch, không loang rỉ.

8. Có thể kết hợp bu lông inox và thép mạ trong cùng một công trình không?

Có, nếu:

• Bạn phân vùng ứng dụng rõ ràng:

  • Vùng khô, trong nhà, tải nhẹ → dùng thép mạ.

  • Vùng ẩm, ngoài trời, ven biển, tầng hầm → dùng inox.

Tuy nhiên:

• Trong một mối ghép cụ thể, không nên trộn: bu lông inox + đai ốc thép mạ hoặc ngược lại.

• Để tránh ăn mòn điện hóa và không tạo “điểm yếu” trong cụm mối ghép, nên dùng đồng bộ cùng vật liệu.

9. FAQ – Câu hỏi thường gặp

1. Bu lông inox có chịu lực tốt bằng bu lông thép mạ không?
   Với cùng cấp bền (ví dụ A2-70, A4-80), bu lông inox hoàn toàn đáp ứng tốt trong đa số ứng dụng cơ khí – xây dựng.
   Nếu cần cấp bền đặc biệt cao, cần xem thêm tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể.

2. Có thể sơn bu lông thép mạ để chống rỉ tốt hơn không?
   Có thể, nhưng:

   • Sơn dễ bong tróc tại vị trí ren, cạnh sắc, chỗ siết,

   • Khó đảm bảo đồng đều khi thi công ngoài công trường.
     Inox vẫn là giải pháp ổn định hơn lâu dài.

3. Nhìn bằng mắt có phân biệt được bu lông inox và bu lông thép mạ không?
   Một phần có thể, nhưng không luôn chính xác.

   • Thép mạ thường có màu mạ kẽm đặc trưng.

   • Inox sáng hơn, đều màu, ít ngả vàng.
     Tuy nhiên, cách chắc chắn là dựa vào: CO-CQ, nhãn mác, nhà cung cấp uy tín.

4. Bu lông inox có bị rỉ không?
   Inox chống rỉ rất tốt, nhưng trong môi trường hóa chất mạnh, mặn đậm đặc hoặc sử dụng sai mác inox, vẫn có thể xuất hiện vết ố, rỗ.
   Chọn đúng mác inox (304/316) rất quan trọng.

5. Cơ Khí Việt Hàn có cung cấp cả inox lẫn thép mạ không?
   Có thể cung cấp bu lông inox 304, 316 và bu lông thép mạ, kèm tư vấn chọn loại phù hợp môi trường làm việc và ngân sách.

📞 Liên hệ tư vấn chọn bu lông inox hay thép mạ

Cơ Khí Việt Hàn – Nhà sản xuất & phân phối vật tư cơ khí inox hàng đầu Việt Nam.
Cung cấp:

• Bu lông – đai ốc inox 304, 316, 316L

• Bu lông thép mạ kẽm nhúng nóng, mạ điện

• Thanh ren inox, tắc kê nở inox, long đen inox

• Ubolt, đai treo, đai ôm, đai xiết inox

• Xích inox, cáp inox, đinh rút inox, chốt chẻ inox…

📍 Địa chỉ: 100-B3 Nguyễn Cảnh Dị, KĐT Đại Kim, Hoàng Mai, Hà Nội

📞 Hotline/Zalo: 0979293644

🌐 Website: https://cokhiviethan.com.vn

✉️ Email: cokhiviethan.hanoi@gmail.com / bulongviethan@gmail.com